Prawidłowe planowanie urządzeń laboratoryjnych
Laboratorium należy w miarę możliwości planować poczynając od wewnątrz i idąc na zewnątrz! Oznacza to, że planuje się najpierw wyposażenie laboratorium, a dopiero później pomieszczenie i instalacje budynkowe, na samym końcu zaś budynek. Tylko taki sposób planowania gwarantuje, że wyposażenie będzie odpowiadać procesom roboczym i wymaganiom użytkowników.
W specyfikacji funkcjonalnej należy wyznaczyć następujące dane i odpowiedzieć na poniższe pytania:
- Rodzaj i częstotliwość procesów roboczych
- Powierzchnie do prób
- Ilość osób zatrudnionych w laboratorium
- Ilość stanowisk pracy do analizy / zapisu
- Potrzebne urządzenia
- Jakie chemikalia, materiały zużywalne, materiały pomocnicze są konieczne?
- Konieczne media sanitarne i elektryczne wraz z podaniem ich jakości
- Potrzebne miejsce magazynowe
- W jaki sposób będzie przebiegała logistyka w laboratorium?
- Utylizacja chemikaliów
- Potrzebna ilość pomieszczeń, pomieszczeń pomocniczych i socjalnych
Następnie zatwierdzona specyfikacja usług jest integrowana w książce pomieszczenia, w której podejmuje się decyzje jakościowe i ilościowe dotyczące pomieszczenia laboratorium i jego wyposażenia.
Przyłącza sanitarne, elektryczne
Konieczne jest dokładne zdefiniowanie przyłączy:
- W jaki sposób przewody będą ułożone w budynku?
- W jaki sposób media będą doprowadzane do laboratorium?
- Czy media, jak np. próżnia lub sprężone powietrze będą wytwarzane centralnie czy decentralnie?
- Gdzie znajdują się punkty przekazania?
- Kto podłączy przewody do kurka blokującego?
- Kto zabezpieczy obwody prądowe i ułoży przewody elektryczne na złączkach?
Wentylacja
- Jakie ilości powietrza są potrzebne?
- Jak wysoki jest stopień wymiany powietrza w pomieszczeniu?
- Czy przewidziane są wyciągi ze zmiennymi natężeniami przepływu?
- Czy pomieszczenia są klimatyzowane?
- Kto będzie regulował powietrze w laboratorium?
- W jaki sposób będzie wyglądała kwestia wytwarzania ciepła przez urządzenia, osoby itp.?
- Kto podłączy wyciągi i szafy z odsysaniem do wentylacji?
Szczegółowe planowanie wyposażenia laboratorium
Stoły do laboratorium
- Z jakiego materiału muszą być wykonane blaty?
- Jakie media i jakiej jakości (sanitarne, elektryczne) muszą być doprowadzone do stołu?
- Czy należy zintegrować schowki lub szafki wiszące?
- Jakie szafki dolne są potrzebne?
- Czy należy zintegrować umywalki, czy też są przewidziane odrębne sposoby płukania?
Pomieszczenia magazynowe
- Jakie urządzenia, materiały zużywalne, pomocnicze muszą być składowane?
- Czy będzie potrzebna powierzchnia do przechowywania dokumentacji itp.?
- Czy będą potrzebne szafy z odsysaniem tj. szafy na kwasy i zasady, z butlami pod ciśnieniem, rozpuszczalnikami lub na chemikalia?
Wyciągi laboratoryjne
- Zdefiniowanie typu wyciągu na podstawie wysokości pomieszczenia oraz planowanych prac
- Jakie media będą potrzebne?
- Odprowadzanie powietrza stałe czy zmienne?
- Czy z uwagi na agresywne chemikalia jest potrzebna specjalna powłoka, jak np. ceramika, polipropylen czy stal szlachetna?
- Czy w ściance bocznej konieczne są klapy wahadłowe do prowadzenia przewodów?
Bezpieczeństwo
Wytyczne dotyczące laboratoriów zostały określone w przepisach BHP i dotyczą środków ochrony przy wykonywaniu ogólnie znanych prac w laboratoriach przy uwzględnieniu występujących tam zagrożeń. Zajmują się one m.in. budową i wyposażeniem laboratorium. Znajdziemy tam informacje na następujące tematy:
Drogi obsługi i komunikacji
Powierzchnia obsługi przed stołem laboratoryjnym lub wyciągiem: 450 mm
Powierzchnia przejścia między 2 powierzchniami obsługi: 550 mm
- Drzwi: Muszą otwierać się na zewnątrz i posiadać szybkę.
- Wentylacja: Laboratoria muszą posiadać sprawne technicznie urządzenia laboratoryjne o odpowiedniej wydajności.
- Pomieszczenia do składowania substancji niebezpiecznych: Muszą być podłączone do wentylacji odprowadzającej, skutecznej i odpowiednio zwymiarowanej.
- Natryski do ciała: W laboratorium musi się znajdować natrysk do ciała zasilany wodą (w miarę możliwości pitną), zainstalowany przy wyjściu.
- Natryski do oczu: W laboratorium musi się znajdować zasilany wodą pitną natrysk do oczu.